W styczniu 2010 roku w Sądzie Rejonowym w Lublinie utworzono VI Wydział
Cywilny, który zajmuje się rozpatrywaniem pozwów wnoszonych w elektronicznym
postępowaniu upominawczym tzw. e-sąd.
Elektroniczne postępowanie upominawcze (dalej zwane „epu”) stanowi stosunkowo
łatwy, szybki i odformalizowany sposób dochodzenia należności o charakterze
pieniężnym, mający ułatwiać wierzycielom windykację. Jurysdykcja tzw. e-sądu,
obejmuje całe terytorium Polski niezależnie od miejsca zamieszkania lub siedziby
pozwanego. Stanowi to całkowitą odmienność względem składania tradycyjnego
pozwu w przypadku, którego podstawową zasadą wyznaczania właściwości
miejscowej sądu jest miejsce zamieszkania pozwanego będącego osobą fizyczną
(art. 27 k.p.c.) lub miejsce siedziby w przypadku osoby prawnej lub innego podmiotu
niebędącego osobą fizyczną (art. 30 k.p.c.), z pewnymi wyjątkami przewidzianymi w
k.p.c.
W elektronicznym postępowaniu upominawczym stosuje się przepisy o postępowaniu
upominawczym tj. art. 499 i następne k.p.c ale z uwzględnieniem odrębności
wynikających z przepisów regulujących epu. Dotyczy ono zatem, tak jak było już
wspominane roszczeń pieniężnych, co do których istnieje możliwość wydania nakazu
zapłaty z tą różnicą, iż Sąd Rejonowy w Lublinie VI Wydział Cywilny tzw. e-sąd
będzie także właściwy rzeczowo w sprawach, gdzie wartość przedmiotu sporu
przekracza 75.000 złotych. W przypadku składania tradycyjnego pozwu w takich
sprawach właściwy rzeczowo byłby już sąd okręgowy.
Zasadniczymi benefitami płynącymi ze złożenia pozwu w epu, jest to, że w sprawach
rozpoznawanych w tym postępowaniu stawiennictwo stron nie jest w żaden sposób
wymagane, nadto opłata sądowa, którą należy wnieść od pozwu wynosi jedynie
czwartą część opłaty stosunkowej lub stałej przewidzianej w art. 13 ustawy z dnia 28
lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, jednakże nie mniej niż 30
zł.
Znaczny stopień odformalizowania pozwu składanego w elektronicznym
postępowaniu upominawczym przejawia się w wykorzystaniu przy jego tworzeniu
formularzy elektronicznych ułatwiających konstruowanie pism procesowych i
znacznie ograniczających niebezpieczeństwo zaistnienia braków formalnych. W epu
pozew musi zawierać wskazanie i opis dowodów na poparcie przytoczonych w jego
uzasadnieniu okoliczności. Brak jest jednak konieczności fizycznego dołączania
dowodów, czy też pełnomocnictwa, jeżeli strona jest zastępowana przez
pełnomocnika procesowego. Istotnym jest również precyzyjne wskazanie daty
wymagalności dochodzonego pozwem roszczenia pieniężnego.
W związku z powyższym powód de facto zobligowany jest jedynie do podania
informacji niezbędnych do weryfikacji pozwu zgodnie z zasadami postępowania
upominawczego, zaś pozwany może odnieść się do ich treści w ewentualnym
sprzeciwie od nakazu zapłaty wydanego w epu.
Mając na uwadze uproszczony tryb dochodzenia roszczeń w epu nie jest
zaskoczeniem fakt, że wydanie nakazu zapłaty w tymże postępowaniu może mieć
miejsce jedynie w sprawach nieskomplikowanych i stosunkowo prostych do
rozstrzygnięcia, gdyż tylko takie sprawy możliwe są do rzetelnego osądzenia bez
osobistego stawiennictwa stron i fizycznego przedstawiania dowodów. Należy jednak
mieć na uwadze, że w elektronicznym postępowaniu upominawczym mogą być
dochodzone roszczenia, które stały się wymagalne w okresie trzech lat przed dniem
wniesienia pozwu (art. 505 29a k.p.c.).
W sytuacji, gdy tzw. e-sąd nie znajdzie podstaw do wydania nakazu zapłaty w
elektronicznym postępowaniu upominawczym, sprawa taka zostaje umorzona
postanowieniem, na które przysługuje zażalenie. Z analogiczną sytuacją będziemy
mieli do czynienia w przypadku, gdy co prawda nakaz zapłaty zostanie wydany,
jednakże pozwany w terminie dwóch tygodni od dnia jego doręczenia wniesie
sprzeciw (art. 480 2 § 2 pkt 1 k.p.c. w zw. z art. 505 28 § 1 k.p.c.; art. 505 36 k.p.c.).
W przypadku niewydania przez tzw. e-sąd nakazu zapłaty i umorzenia postępowania,
powód w dalszym ciągu ma możliwość złożenia tradycyjnego pozwu do sądu według
właściwości ogólnej. Ponowne wniesienie pozwu w terminie 3 miesięcy od dnia
umorzenia elektronicznego postępowania upominawczego przeciwko pozwanemu o
to samo roszczenie w innym trybie niż epu powoduje skutki prawne, które ustawa
wiąże z wytoczeniem powództwa, od dnia wniesienia pozwu w elektronicznym
postępowaniu upominawczym. W przypadku zgłoszenia stosownego żądania przez
stronę sąd, rozpoznając sprawę, uwzględni koszty poniesione przez strony w
elektronicznym postępowaniu upominawczym.
Mając na uwadze powyższe należy dojść do konkluzji, iż elektroniczne postępowanie
upominawcze wprowadzone przez ustawodawcę w 2010 roku stanowi ciekawą
alternatywę dochodzenia roszczeń pieniężnych, względem tradycyjnego
postępowania sądowego.